Ziekmelden is niet hetzelfde als opgeven

Je zit op je werkplek. De koffie is nog warm, je mailbox stroomt vol, je collega vraagt iets en je voelt: dit trek ik eigenlijk niet meer. Maar je zegt niks. Je glimlacht, pakt je pen en gaat door. Want jij bent geen opgever. Toch?
Als je dit herkent, ben je niet de enige. Veel mensen met burn-outklachten blijven werken. Niet omdat het goed gaat, maar omdat stoppen niet eens in je opkomt. En ziekmelden? Dat doen anderen...

Van jongs af aan krijg je misschien mee dat je pas goed genoeg bent als je hard werkt. Dat je anderen moet helpen. Dat je sterk moet zijn. Niet klagen maar dragen. Ideeën als "Ik ben geen opgever" of "Je laat je collega's toch niet zitten", zitten bij jou diep en de Nederlandse cultuur ingesleten.

Maar wat als jouw lichaam het allang heeft opgegeven? Wat als je hoofd vol zit, je spieren continu gespannen zijn en je elke ochtend met tegenzin opstaat? Dan is het geen kwestie van karakter. Dan is het je lijf dat zegt: stop alsjeblieft.

Niet durven ziekmelden bij een burn-out leidt uiteindelijk tot nóg meer schade. Onderzoek laat zien dat mensen die met burn-outklachten door blijven werken vaker langdurig uitvallen. Hun herstel duurt langer, ze raken sneller opnieuw opgebrand en hebben meer last van angst, somberheid en lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, rugpijn of hartkloppingen.

Toch werken veel mensen door, ook als ze zich mentaal of fysiek slecht voelen. Daar is zelfs een naam voor: presenteïsme. Dit wordt steeds vaker herkend als risicofactor voor burn-out. Wie te lang doorgaat zonder te herstellen, zal merken dat het denken lastiger wordt, de vermoeidheid toeneemt en het steeds moeilijker wordt om met stress of druk om te gaan.

De stresshormonen blijven actief, waardoor je in een soort overlevingsstand blijft. Deze stand is nuttig als er écht gevaar dreigt, maar als die stand te lang aan blijft, raakt je lichaam uitgeput. En dat is slecht voor je gezondheid.

Het is niet zwak om te luisteren naar je lichaam. Het is ook niet gemakzuchtig om je ziek te melden. Maar het kan wel moeilijk zijn. Zeker als je gewend bent jezelf weg te cijferen. Of als je werk je houvast geeft, omdat je thuis misschien nog meer stress ervaart. Of omdat je je identiteit voor een groot deel uit je werk haalt.

Veel overtuigingen die je nu in de weg zitten, zijn niet van jou. Je hebt ze ooit overgenomen. Misschien omdat je ouders altijd hard werkten. Misschien omdat je altijd hoorde dat je door moest zetten. Dat je pas iets waard was als je presteerde. Deze overtuigingen – ook wel ‘jeugdconditioneringen’ – sturen vaak onbewust je gedrag op latere leeftijd. Ze zorgen dat je blijft doorgaan, zelfs als alles in jou schreeuwt om pauze.

Ook het gevoel van controle speelt mee. Zolang je werkt, lijkt het alsof je de situatie nog in de hand hebt. Ziekmelden voelt als de controle verliezen. Of de eerste stap ernaartoe.

• Besef dat ziekmelden een keuze is voor herstel. Niet een keuze tegen werk, maar voor jou. Voor je gezondheid, je grenzen en je herstel. Aan iemand die op tijd stopt, heeft je werkgever op de lange termijn het meest.
• Draai de rollen om. Stel dat een vriend(in) zich net zo voelt als jij nu. Zou je zeggen: "Even doorbijten, hoor!" Of zou je zeggen: "Jij hebt rust nodig. Gun jezelf die tijd." Wat je een ander gunt, mag je jezelf óók geven.
• Sta stil bij je conditioneringen. Vraag jezelf af: waar komt mijn moeite met loslaten vandaan? Wat heb ik geleerd over falen, rust nemen, grenzen stellen en voor mezelf zorgen? Door na te denken over deze vragen, leer je dit stukje van jezelf misschien wat beter kennen. En herkennen als het nodig is.
• Kijk naar het grotere plaatje. Misschien denk je dat alleen even niet werken genoeg is om bij te komen, maar herstel gaat over meer dan werk loslaten. Hoe zit het met je slaap, voeding, relaties, omgeving en tijd voor jezelf? Alles hangt samen. Dus neem alle onderdelen van je leven mee om te herstellen.

Ziekmelden is geen teken dat je zwak bent. Wat als het juist het moment is waarop je voor jezelf kiest? Een burn-out of langdurige stress overkomt je niet zomaar. Het is een signaal dat je te lang te veel hebt gegeven. Zonder voldoende terug te krijgen.

Ziekmelden is dus geen opgeven, maar een pauzeknop. Eentje die voorkomt dat je straks breekt Juist als je nú stopt, geef je je lijf de kans om weer op te bouwen. Niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal.

Bij Wellbe helpen we je stap voor stap om af te schakelen en te herstellen. Niet alleen van je klachten, maar ook van de patronen die je uitputten. Onze programma’s zijn gemaakt om stress en burn-outklachten zonder wachttijd aan te pakken en samen te werken aan duurzaam herstel.

• Demerouti, E., Le Blanc, P. M., Bakker, A. B., Schaufeli, W. B., & Hox, J. (2009). Present but sick: a three-wave study on job demands, presenteeism and burnout. Career Development International, 14(1), 50–68.
• Huang, C.-H., Liu, Y.-L., & Yang, L.-T. (2021). Presenteeism and Productivity Loss Among Chinese Nurses: The Mediating Effects of Fatigue and Burnout. Frontiers in Public Health, 9, 812737
• Johns, G. (2010). Presenteeism in the workplace: A review and research agenda. Journal of Organizational Behavior, 31(4), 519–542.